Apis mellifera caucasica'ın ana vatanı Trans Kafkasların dağlık bölgesinde Kuzey Kafkasyadır. Yapılan biyometrik çalışmalarla Kafkasya’da, Apis mellifera caucasıca’ın birçok lokal formu bulunulduğu sonucuna varılmıştır.
Kafkas arı ırkının dağ ve ova tipi olmak üzere iki tipi mevcuttur. Dağ Kafkas arı ırkı (A. m. caucasica Gorbatshov), gri renkli Kafkas arısı olup, Alp Karnıyol arılarına benzerler, Esmer Dağ Kafkas arısı daha küçük yapılıdır ve daha fazla propolis taşır. Kafkas arı ırkının ova tipi olan Sarı Ova Kafkas arısı (A. m. remipes Gerstöcker) diye bilinen ova tipi Kafkas arıları da Kafkasya’nın alçak arazilerine uyum sağlamıştır. Dağ tipi daha çok tercih edilir.
Dağ tipi Kafkas Arısı(Apis mellifera Caucasica Garbasthov); Kafkasya’nın yüksek rakımlı, kışları uzun ve karlı bölgelerine adapte olmuştur. Biçim, büyüklük ve kıl örtüsü bakımından karnıyol arılarına benzerler. Vücut yapısı orta irilikte ince uzun, karın incedir. Kitin koyu esmer renktedir. Kıl uzunluğu kısa olup (0,30–0,40 mm), Kıl Örtüsü (Tomentum) geniştir, Karnıyol arılarna göre daha açık gridir. İşçi arıların kıl rengi kurşuni gridir, erkek arların göğüslerinin kıl rengi siyahtır. Dağ tipi Kafkas arı ırkının tüm abdomen halkaları siyahtır. Fakat birinci abdominal halkalar üzerinde kahverengi benekler görülebilir.
Dil Uzunluğu, 6.7 – 7.2 mm olup, En uzun dilli bal arısıdır. Bu nedenle Kafkas arıları derin tüplü (nektarı derinde olan) çiçeklerden daha iyi yararlanırlar. İngiliz rahip Brother Adam (1983), gri vücut tüyleri ve uzun dilleri ile Kafkas ırkının Karnıyol’a benzediğini fakat fazla propolis kullanarak esmer petek ve petek aralarına kilit yaptıkları bu özelliklerden ötürü Karnıyol’dan ayrıldığını belirtmektedir, yine bu ırkın nektar kaynaklarının kıt olduğu yer ve dönemlerde
diğer ırklardan daha verimli olduğunu bildirmektedir.
Kafkas ırkın uzun dilleri sayesinde kısa dilli arıların ulaşamadığı derin tüplü çiçeklerden daha fazla yararlandığını ve değişik kompozisyonda bal ürettiğini ileri sürmektedir. Davranış ve Fizyolojik Özellikleri:
Kafkas ırkı arıların başta gelen özelliklerinden birisi de petek üzerinde çok sakin olmalarıdır. Güçlü koloniler oluştururlar; fakat baharda yavaş gelişme gösterdikleri için maksimum koloni gücüne yaz ortasında ulaşırlar. Ayrıca bu ırkın ve melezlerinin oğul verme eğitimlerinin düşük olması Kafkas arısının üstün özelliklerindendir. Koloninin gelişme sürecinde ana arı bir günde 1100–1500 yumurta yumurtlayabilmektedir.
1 günlük ana arının ağırlığı 90 mg, çiftleşmemiş ana arının ağırlığı 180 mg, çiftleşmiş ana arının ağırlığı 200 mg’dır.
Hırçın ve sokucu olmayıp çok uysaldırlar. Koloni kontrolünden en çok 1-2 saat sonra oluşan yeni düzene uyum sağlayarak normal çalışma düzenine geçerler. Bazı Avrupa ırklarında bu durum ancak 2-3 günde gerçekleşir. Yüksek düzeyde propolis toplarlar ve kullanırlar, sonbaharda kovan girişinde küçük bir delik bırakırlar.
Nosema hastalığına duyarlı olduklarından kuzey bölgelerde kışlama özellikleri iyi değildir.Avrupa Yavru Çürüklüğüne karşı diğer standart arı ırklarından daha dayanıklıdırlar.
Yağmacılık ve şaşırma eğilimleri yüksektir. Uzun dili oluşları nedeniyle yonca ve benzeri derin tüplü bitkiler için iyi bir tozlayıcıdırlar. Kışa zayıf kadrolarla giren Kafkas arılan düzgün petek örerler ve sırlarlar. Petek sırları koyu renkte ve iç bükeydir. Bal verimleri yüksektir. Kış için fazla bal depo ederler. Yiyecek depolarını çok iyi korur ve tutumlu kullanırlar. Üçgülden çok iyi yararlanır. Düşük sıcaklıkta ve elverişsiz iklim koşullarında çalışabilir. Düzensiz köprü petek yapma eğilimi vardır. Petek gözlerini sırlarken bal ve sır arasında hava boşluğu bırakmadığı için petekli balı koyu ve nemli bir görünüme sahiptir (ıslak mühür).
Çok değerli özelliklere sahip olan Kafkas anları dünyanın her yerinde hibrid yetiştirmede yaygın olarak kullanılmaktadır. Kafkas arıları birinci ve ikinci, dünya savaşları arasında Rusya’dan batıya ithal edilerek diğer esmer ırklarla ve özellikle kendisine çok benzeyen Karnıyol arıları ile melezlenmişlerdir. Rusya’da bu ırk
üzerinde yoğun çalışmalar yapılmaktadır. Amerika’da İtalyan arısıyla ve diğer anlarla yapılan melezleme çalışmalarından iyi sonuçlar alınmıştır. (
Kafkas arısı, ABD’nin kuzey eyaletlerinde, Kanada'da, Orta ve Kuzey Avrupa ülkelerinde, Rusya’nın hemen her yerinde, Çin’de, Mançurya ve Moğolistan’da, Orta Asya cumhuriyetlerinde ve soğuk iklime sahip diğer bazı ülkelerde başarı ile
kullanılan en önemli arı ırkıdır.
Türkiye’de Ardahan ve Artvin illerinde izole bölge oluşturularak korumaya alınmış ve korunması hususunda devlet tarafından bölge üreticilerine ek destek verilmesi önemli bir gelişmedir.
Ekonomik değeri bilinen tescil edilmiş tek standart arı ırkı olması nedeniyle Kafkas arısının, gen kaynağının korunması, doğal gelişme ortamında daha detaylı olarak incelenmesi, ekotiplerinin ortaya çıkarılması, ıslah çalışmalarının yapılması bölge ve ülkemiz arıcılığının gelişmesinde büyük katkı sağlayacaktır.
Yorum Gönder