25 Mart 2023 Cumartesi

Varroa akarları 2. bölüm (Yaşam döngüsü)


Varroa akarları, hayatta kalmak ve üremek için bir bal arısı konağına ihtiyaç duyan parazit akarlardır. Varroa akarı sadece bal arısı yavrularında üreyebilirken, sadece yetişkin dişi Varroa akarları yetişkin bal arıları ile beslenebilir. Bu nedenle, Varroa akarının tüm yaşam döngüsü bal arısı kolonisinde gerçekleşir. Dişi Varroa akarlarının erkek arı gözlerine işçi kuluçkalarına göre daha fazla yumurta bırakma olasılığı daha yüksektir (10-12 kat daha fazla). 

Bu, erkek arının daha uzun kuluçka döngüsünden kaynaklanmaktadır. Bu nedenle erkek arı yavrularının incelenmesi, Varroa akarı enfeksiyonlarını saptamak için en iyi şansı sağlar, ancak işçi yavruları da etkili bir tespit yöntemidir. Varroa akarının yaşam döngüsü aşağıdaki aşamalardan oluşur: Yetişkin dişi Varroa akarları, ilk aşamasında bal arısı kuluçka hücrelerine (özellikle erkek arı kuluçkalarına) girer ve kuluçka hücresi kapatıldıktan sonra iki ila beş yumurta bırakır. 0,5 mm uzunluğundaki yumurtalar, hücrelerin dibine, duvarlarına ve bazen doğrudan larvaların üzerine bırakılır. 

Dökülen ilk yumurta bir erkektir ve sonraki yumurtalar dişidir. Varroa akarları yumurtadan çıktıktan sonra, bir yetişkine dönüşmeden önce iki larva aşamasından ('protonymph' ve 'deutonymph' olarak adlandırılır) geçer. 

Erkek Varroa akarlarının gelişmesi yaklaşık 5-6 gün, dişi akarların gelişmesi ise 7-8 gün sürer. Çiftleşme kuluçka hücresinde gerçekleşir. Erkek Varroa akarı kısa bir süre sonra hücre içinde ölür. 

Dökülen ilk yumurta bir erkektir ve sonraki yumurtalar dişidir. Varroa akarları yumurtadan çıktıktan sonra, bir yetişkine dönüşmeden önce iki larva aşamasından ('protonymph' ve 'deutonymph' olarak adlandırılır) geçer.Erkek Varroa akarlarının gelişmesi yaklaşık 5-6 gün, dişi akarların gelişmesi ise 7-8 gün sürer. Çiftleşme kuluçka hücresinde gerçekleşir. Erkek Varroa akarı kısa bir süre sonra hücre içinde ölür. Genç dişi Varroa akarları ve anne Varroa akarları, ortaya çıkan bal arısı ile kuluçka hücresinden çıkar. Genç Varroa akarları, 2 hafta sonra diğer kuluçka hücrelerine yumurta bırakacaktır. Yetişkin dişi Varroa akarları genellikle 2 ay yaşar, ancak yetişkin bal arılarının sclerites (dış iskeletin sertleştirilmiş plakaları) arasında kışlayabilirler. 

Varroa akarı sayıları ilk başta yavaşça artar (nüfus artışı üsteldir) ve Varroa akarlarının sayısı, haşerenin kolayca tespit edilebilmesi için enfeksiyonun üçüncü yılına kadar yeterince yüksek olmayabilir. Yavruların, özellikle erkek arı yavrularının yakından incelenmesi, Varroa akarı enfeksiyonlarını erken tespit etmek için en büyük şansı sağlayacaktır. Sadece yetişkin dişi Varroa akarları, yetişkin bal arılarını parazitler. Yetişkin erkekler sadece larva ve pupalarla beslenirler ve yumurtadan çıktıktan sonra kuluçka hücresinden ayrılmazlar. Buna karşılık yetişkin dişi akarlar çok hareketlidir ve peteklerin üzerinde veya yetişkin bal arıları arasında hareket eder. Bu davranış, Varroa akarının, virüslerin bireysel arılar arasında transferine izin veren etkili bir virüs vektörü olarak da hareket edebileceği anlamına gelir. 

Virüslerin yayılması Varroa akarlarının önemli bir etkisidir. Dişi akarlar bir bal arısına bindiklerinde, bal arısının hemolenfiyle (arının kanına eşdeğer) beslendiği, bal arısının karnındaki sclerites arasında gezinirler. Varroa akarları, yetişkin bal arılarına binerek, bal arılarının oğul verme, yağma ve sürüklenme alışkanlıkları nedeniyle yeni alanlara hızla yayılabilir. Varroa akarlarının ömrü kuluçka varlığına bağlıdır ve 25 gün ile yaklaşık 5 ay arasında değişebilir. 

Yaz aylarında, Varroa akarları 2-3 ay yaşayabilir ve kuluçka varsa 3-4 üreme döngüsünü tamamlayabilirler. Varroa akarları, kışın, kuluçkanın bulunmadığı veya sınırlı olduğu zamanlarda, kışı yetişkin arıların vücutlarında foretik yaşam evreleri boyunca geçirirler. 

Yetişkin bir Varroa akarı yaklaşık 3 aya kadar yetişkin bir arı üzerinde yaşayabilir ve beslenebilir. Yetişkin dişi Varroa akarları yemek yemeden 5 güne kadar yaşayabilir. 

Varroa nüfus artışı 

Varroa akarı populasyon artışı, bal arısı kolonisindeki dişi akarların sayısı, dişi Varroa akarlarının üreme oranı ve ayrıca kuluçka mevcudiyeti ve mevcut kuluçka tipi ile belirlenir. Bu, kolonide bulunan kuluçka türü ve miktarındaki dalgalanmalar nedeniyle muhtemelen yıl boyunca değişecektir. Tüm yıl boyunca kuluçkanın olduğu ve erkek arı kuluçkasının sıklıkla bulunduğu bölgelerde, Varroa popülasyonu artışı, yıl boyunca kuluçkanın bulunmadığı alanlara (örn. daha soğuk alanlar) göre daha hızlı olacaktır. 

Erkek arı kuluçkası, işçi kuluçkasından daha uzun süre kapalıdır, bu nedenle ortalama olarak daha fazla dişi Varroa akarı, erkek arı kuluçkasında olgunlaşabilir. Araştırmalar, erkek arı kuluçkasına yumurtlayan bir dişi akarın ortalama 2,6 yetişkin dişi üreteceğini, buna karşılık işçi kuluçkasına yumurta bırakıldığında 1,6 yetişkin dişi üreteceğini göstermiştir.

Varroa akarlarının üreme oranını erkek arı kuluçka mevcudiyetiyle arttığı anlamına gelir. Ortalama ılıman iklimde, akar popülasyonunun yılın yarısında kuluçka yapan kolonilerde 12 kat, yıl boyunca kuluçka yapan kolonilerde ise 800 kat artabileceği tahmin edilmektedir. 

Varroa akarının kontrol edilmesini, özellikle kolonilerin tüm yıl boyunca kuluçkada kaldığı daha sıcak iklimlerde çok zorlaştırır. Herhangi bir yavrunun yokluğunda, daha yaşlı akarlar öldükçe ve yenileri değiştirilmedikçe akar popülasyonu yavaş yavaş azalacaktır. Varroa akar popülasyonunun, kuluçkanın olmadığı her ay için yaklaşık %10 azaldığı tahmin edilmektedir. Ancak, yeni kuluçka üretilir üretilmez Varroa akarı popülasyonu yeniden artmaya başlayacaktır. 

Varroa istilası

Nüfus artış hızı, koloniyi ilk kez enfekte eden (istila eden) Varroa akarlarının sayısına göre de belirlenecektir. Örneğin, tek bir Varroa akarı bir koloniye girip erkek arı kuluçkasına bulaşacaksa, tek bir nesil 2,6 yeni dişi akar üretecektir, ancak kovana 10 akar girip erkek arı kuluçkasında üreyecek olursa, tek bir nesil 26 yeni dişi akarla sonuçlanabilir. 

Başka bir deyişle, ilk enfeksiyon ne kadar büyük olursa, Varroa akarı popülasyonu o kadar çabuk zarar verici seviyelere ulaşacaktır. 

Bir bölgede Varroa akarlarının bulaştığı birden fazla koloni varsa (örn. yabani koloniler veya tedavi edilmemiş kovanlar), bunlar sürekli bir enfeksiyon kaynağı olarak işlev görebilir. Varroa akarları kolonilerin zayıflamasına neden olur ve bal arıları doğal olarak zayıflamış kovanlar içinde sürüklenir, bu da Varroa akarlarının yerel bal arısı popülasyonları arasında yayılmasına ve istilasına neden olur. Nüfus artışının üstel doğası nedeniyle, fazladan birkaç akarın ortaya çıkması, Varroa (1.bl) akarı popülasyonunun ne kadar hızlı bir şekilde zarar verici/tespit edilebilir seviyelere ulaşabileceği üzerinde dramatik etkilere sahip olabilir.

Yorum Gönder